โครงสร้างองค์การในคณะวิชา

โครงสร้างองค์การในคณะวิชา

นิพิฐพนธ์  สนิทเหลือ 
สก๊อต (Scott, 1987) ได้จัดแบ่งทฤษฎีองค์การในยุคแรกจนถึงยุคปัจจุบันเป็น 3 สำนักคือ (1) สำนักเหตุผลนิยม(Rational Systems) (2)สำนักธรรมชาตินิยม (Natural Systems) และ(3) สำนักระบบเปิด (Open Systems) / Mintzberg  เสนอ The Five Basic Parts of the Organization ประกอบ ด้วย strategic apex , middle line, operating core, technostructure และ support staff /โครงสร้างองค์การเป็นกระบวนการของการกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับตำแหน่ง อำนาจหน้าที่ความรับผิดชอบ และสายใยการติดต่อสื่อสารเพื่อการบริหารงานและประสานงานอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลเพื่อบรรลุเป้าหมายองค์การ

รูปแบบโครงสร้าง	ลักษณะ
โครงสร้างแบบแมทริกซ์ (McCollem & Sherman, 1991)	เหมาะสมกับงานที่มีความซับซ้อน (Riggio, 1990)เป็นโครงสร้างที่ช่วยในการประสานกิจกรรมต่างๆที่เกี่ยวข้องจำนวนมาก (Robbins, 1990)  ข้อด้อย: ผู้ปฏิบัติงานจะทำงานโดยมีผู้บังคับบัญชา 2 คน ขัดกับหลักเอกภาพการบังคับบัญชาของการบริหารของพาโยล /จึงอาจนำไปสู่ความขัดแย้งทางอำนาจขึ้นได้(Laat, 1994)
โครงสร้างตามหน้าที่ (Functional Classification)	การแบ่งโครงสร้างตามอำนาจหน้าที่ขององค์การ โดยจะเน้นความชำนาญเฉพาะด้าน การแบ่งโครงสร้างตามหน้าที่จะเหมาะสมภายใต้สถานการณ์ที่คงที่/ ข้อดี คือส่งเสริมให้เกิดทักษะความชำนาญ  ข้อจำกัดของโครงสร้างแบบนี้คือ การเห็นความสำคัญของวัตถุประสงค์ของหน่วยงานย่อยของตนเองมากกว่าขององค์การทั้งหมด
โครงสร้างตามผลงาน (Output Classification)	โครงสร้างจำแนกตามผลผลิตจะสนับสนุนการประสานงานข้ามสายงานภายในหน่วยผลผลิต จึงมีความยืดหยุ่นและการปรับตัวได้ดี องค์การใหญ่ๆแบ่งหน่วยงานเป็นกลุ่มผลงานหรือหน่วยธุรกิจเชิงกลยุทธ์(strategic Business Unit – SBU) /มีความคล่องตัว แต่ข้อจำกัดคือ ความซ้ำซ้อนของหน่วยงาน รวมทั้งค่าใช้จ่ายที่สูง
โครงสร้างตามพื้นที่ (Territorial Classification)	จัดกลุ่มงานตามพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ในองค์การกระจายหน่วยงานของตนให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ต้องรับผิดชอบข้อดีคือเกิดความคล่องตัวในการจัดการตามความเหมาะสมและความต้องการของพื้นที่นั้นๆ แต่ก็มีข้อจำกัดคือความเป็นเอกภาพของนโยบายโดยรวม
โครงสร้างตามกลุ่มลูกค้า (Customer Classification)	การจัดกลุ่มงานตามกลุ่มลูกค้า เช่น สถาบันการศึกษา ซึ่งมีหลักสูตรการศึกษาของนักศึกษาของนักศึกษาภาคปกติ และหลักสูตรภาคพิเศษหรือธนาคารซึ่งมีแผนกให้เงินกู้ที่แยกตามกลุ่มธุรกิจ การจัดแบ่งโครงสร้างองค์การในลักษณะนี้ช่วยสร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้าได้ดีกว่า
โครงสร้างองค์การเสมือนจริง (Virtual  Organization)	การใช้เทคโนโลยีการสื่อสารโทรคมนาคม(Interorganizational information systems) (O’Brien, 2000)  / สังคมกับชุมชนเครือข่ายซึ่งมีการร่วมมือพึ่งพากัน/ความยืดหยุ่น (Flexibility)/ความไว้วางใจ (Turban., 1999)/การบริหารตนเอง (Self-organizing) (Fauchex, 1997) /ขอบเขตขององค์การไม่แน่ชัด(Unclear Boundary)  (Turban et al., 1999)/ไม่มีสถานที่ตั้งขององค์การชัดเจน (Locationless)

2. การวิเคราะห์ /การประยุกต์ใช้องค์การในปัจจุบัน/อนาคต

หัวข้อการประยุกต์	การวิเคราะห์ /การประยุกต์ใช้องค์การในปัจจุบัน/อนาคต
การวิเคราะห์โครงสร้างขององค์การ 4 องค์ประกอบ	Specialization / ระบุงานที่เฉพาะเจาะจง และการมอบหมายงานเหล่านั้นเช่น ด้านสาขาการตลาด  สาขาการบัญชี /Standardization มีแบบแผนชัดเจนตามขั้นตอน ISO/ Coordination ประกอบด้วยขั้นตอนทั้งแบบเป็นทางการ และไม่เป็นทางการ ระหว่างสาขาและคณะ/ Authority การระจายอำนาจ จากอธิการบดี ถึง หัวหน้าสาขาวิชา
การสร้างระบบการควบคุมแบบแมทริกซ์	ควบคุมให้เกิดคุณค่าความสัมพันธ์ระหว่างกิจกรรมการบริหารกับกิจกรรมภายในองค์การเช่น กรณีงานโครงการของมหาวิทยาลัยที่ต้องทำงานประสานกันหลายหน่วยงาน
การกระจาย KPI ไปตามสายงาน	การกระจายน้ำหนักของ KPI ตามระดับ(Level) ระบบ KPI ในองค์การของคณะ แบ่งงานตามระดับต่างๆของโครงสร้างขององค์กร
โครงสร้างองค์การเสมือนจริง (Virtual  Organization)	คณะบริหารธุรกิจใช้เทคโนลียีสารสนเทศ    ประสานในงานโครงการต่างๆ  โดยกำหนดเป็น Virtual Team  มีการแจ้งความคืบหน้าของงาน  ทำเอกสารบน Internet ถึงแม้อยู่ต่างสถานที่ (ปัจจุบันใช้ Google App)
โครงสร้างและระบบขององค์การที่สามารถตอบสนองการเปลี่ยนแปลงได้ด้วยตนเอง	มหาวิทยาลัยกระจายอำนาจการบริหารให้แต่ละระดับ อาทิ ระดับสาขาวิชา สามารถปรับการบริหารงาน อาทิ การสอนใหม่ๆ ตามการเปลี่ยนแปลงได้
โครงสร้างขององค์การส่งเสริมการมีส่วนร่วมและการติดต่อสื่อสารแบบไม่เป็นทางการ(Informal Communication)	ในรูปแบบคณะกรรมการวิชาการ / การประชุมคณะเพื่อการติดสินใจร่วมกัน /อาจารย์และเจ้าหน้าที่สามารถติดต่อสื่อสารกันได้ในทุกระดับโดยตรง (ในระดับสายที่ใกล้เคียงกัน) ไม่ต้องผ่านโครงสร้างสายการบังคับบัญชาและไม่จำเป็นที่ต้องมีรูปแบบที่เป็นทางการ